Patelnie kuchenne to produkty, których nie może zabraknąć w żadnym domu. Są podstawowymi naczyniami do smażenia oraz duszenia i dają możliwość przygotowania wielu dań. Nie każdy jednak wie, jak odpowiednio używać i pielęgnować patelnie kuchenne. Zagadką dla wielu pozostaje to, czy można tak naprawdę smażyć bez tłuszczu lub czy istnieje patelnia uniwersalna… Zebraliśmy zadawane nam przez klientów pytania o te naczynia i przygotowaliśmy odpowiedzi, które pomogą każdemu zarówno wybrać, jak i właściwie pielęgnować patelnie kuchenne.

Przeczytasz w ok. 10 minut

ZOBACZ WSZYSTKIE PATELNIE

Q: Jaka patelnia do czego?

Wybierając to naczynie warto zastanowić się, do czego będziesz go używać. Do przygotowania jakich dań ma służyć? Dla ilu osób chcesz gotować?

Asortyment patelni kuchennych jest bardzo szeroki: istnieją miniaturowe naczynia idealne np. na 1 jajko sadzone lub do zapiekania serów (typu raclette). Większość patelni głębokich sprawdzi się do smażenia mięs, warzyw czy makaronu, z kolei modele z bardzo niskimi brzegami są idealne do przygotowania naleśników (ułatwiają ich przewracanie).

Popularnymi naczyniami są woki, które posiadają wysokie brzegi ułatwiające mieszanie np. wieloskładnikowych dań.

Kolejnym rodzajem naczyń, na które warto zwrócić uwagę są patelnie grillowe - świetnie zastępują grill i możesz używać ich przez cały rok. Sprzyjają zdrowemu smażeniu (na małej ilości tłuszczu), a potrawy mają charakterystyczne przypieczone paski.

Ciekawym modelem naczyń są patelnie do ryb - o owalnym kształcie. Zmieści się w nich cała ryba bez zaginania ogona, jak może to mieć miejsce w tradycyjnych okrągłych patelniach.

Praktycznym modelem, który warto mieć w swojej kuchni są również patelnie z 2 uchwytami. Możesz w nich gotować np. risotto. Boczne uchwyty ułatwiają przenoszenie, a jeśli są wykonane np. ze stali nierdzewnej czy żeliwa, naczynie nadaje się też do wstawiania do piekarnika.

Na koniec warto wspomnieć o patelniach specjalnych, które świetnie sprawdzą się w kuchniach pasjonatów. Są to np. patelnie na pankejki, naleśniki w kształcie serc czy jajka sadzone. Każda z nich posiada otwory, które ułatwiają uzyskanie pożądanej formy.

Q: Czy istnieje patelnia uniwersalna?

Warto mieć w swojej kuchni różne modele patelni - masz wtedy więcej możliwości przygotowania posiłków. Jednak dobrej jakości naczynie o średnicy ok. 24-26 cm można uznać za patelnię uniwersalną.

Taka wielkość pozwoli przygotować zarówno pojedynczą porcję, jak i potrawę dla większej ilości osób. Świetnie sprawdzi się naczynie z powłoką nieprzywieralną.

Patelnia uniwersalna powinna być też przeznaczona na różne rodzaje kuchenek - nie będziesz mieć problemów z dopasowaniem jej do urządzenia, gdy np. przeprowadzisz się do innego mieszkania czy domu.

Q: Jak wybrać dobrą patelnię?

Naczynie, które sprawdzi się w Twojej kuchni nie powinno być wybierane pochopnie. Zastanów się, do czego będzie Ci potrzebne: do smażenia mięsa, ryb lub warzyw? A może lubisz przygotowywać naleśniki?

Zwróć uwagę na wielkość patelni - małej potrzebujesz, jeśli smażysz jajka 2 razy w tygodniu, natomiast dużej, gdy codziennie przygotowujesz wieloskładnikowe dania. Według różnych źródeł 1 osobie wystarczy patelnia o śr. 20 cm, parze - o śr. 24 cm, natomiast większe sprawdzą się w kilkuosobowych gospodarstwach domowych.

Ważną cechą jest także dopasowanie naczynia do konkretnego typu kuchenki - najlepiej wybrać model z uniwersalnym dnem. Nie będziesz mieć problemu, jeśli zmienisz urządzenie lub mieszkanie/dom.
Zwróć też uwagę na materiały, z których wykonany jest korpus oraz uchwyt.

Q: Jak właściwie zmierzyć patelnię?

Parametrem, który często budzi pytania jest podawana przez producenta średnica. Czy jest to miara dna czy może rozpiętość od krawędzi do krawędzi?

Otóż średnicą patelni nazywamy odległość od rantu do rantu, czyli najszersze miejsce naczynia. Wymiar dna jest o ok. 3-4 cm mniejszy niż ta wartość.

Q: Czy patelnie aluminiowe są zdrowe?

Patelnie aluminiowe, których używamy w XXI wieku znacznie różnią się od tych spotykanych w kuchniach naszych babć. Współczesne wysokiej jakości naczynia są bezpieczne dla zdrowia: z aluminium mają najczęściej tylko korpus. Pokrywają go powłoki oraz lakiery, które izolują żywność od kontaktu z tym metalem. O ile nie zostaną uszkodzone, nie ma ryzyka przenikania do pożywienia szkodliwych związków glinu.

Patelnie aluminiowe mają zwykle nieprzywieralną powierzchnię wewnętrzną, sprawdzą się więc do standardowego smażenia wielu składników np. drobiu, ryb, warzyw, jajek czy naleśników. Możesz używać ich na różnych typach kuchenek (jeśli masz płytę indukcyjną, upewnij się, że dno Twojego naczynia jest wykonane z ferromagnetycznego materiału np. stali).
Patelnie aluminiowe są lekkie i poręczne - idealne np. dla osób starszych. Szybko i równomiernie się nagrzewają.

Naczynia wykonane z aluminium szybko stygną, co jest i wadą, i zaletą - szybciej możesz je umyć po użyciu, jednak potrawy w krótszym czasie stają się chłodne.

Patelni tego typu nie należy nagrzewać do wysokich temperatur (średnia temperatura max. to ok. 180°C). Jeśli posiadają delikatne powłoki nieprzywieralne, lepiej myć je ręcznie.

Q: Patelnie stalowe - jakie mają zalety i wady?

Największą zaletą patelni stalowych jest ich wytrzymałość - są to naczynia, które dużo zniosą. Stal jest odporna na porysowanie, dlatego możesz w nich używać metalowych narzędzi i myć je szorstkimi gąbkami. Patelnie stalowe wysokiej jakości mają grube dna oraz solidne ścianki, dzięki czemu nie wypaczają się podczas częstego użytkowania. Mimo, że ich nagrzewanie chwilę trwa, wolno stygną - potrawy dłużej pozostaną gorące.

Patelnie stalowe mogą posiadać powłoki nieprzywieralne lub być ich pozbawione (nazywane są wtedy patelniami całostalowymi). Modele bez powłok nie szkodzą zdrowiu (powinny na nie jednak uważać osoby uczulone na nikiel), natomiast pokryte warstwą nieprzywieralną bez PFOA (kwasu perfluorooktanowego) czy BPA (bisfenolu A) nadają się do bezpiecznego użytku w każdej kuchni.

Na patelniach stalowych usmażysz mięsa, ryby oraz warzywa (np. ziemniaki) w większej ilości tłuszczu. Nie sprawdzą się one do delikatnych składników lub potraw np. omletów czy naleśników (będą przywierać).

Patelnie stalowe bez powłoki możesz myć w zmywarce, natomiast modele z warstwą nieprzywieralną najlepiej czyścić ręcznie.

Naczynia ze stali są też odpowiednie na wszystkie typy kuchenek, również indukcyjne. Nie wymagają jednak wysokiej mocy palnika - po nagrzaniu zredukuj ją do ok. ⅓. Jeśli posiadają stalowe rączki, możesz bezpiecznie wkładać je też do piekarnika.

Czy patelnie stalowe mają wady? Naczynia ze stali wolno się nagrzewają. Na początku smażone produkty mogą się przypalać, jednak z biegiem czasu powierzchnia staje się coraz bardziej odporna na przywieranie. Patelnie stalowe wymagają smażenia na większej ilości tłuszczu (o wysokiej temperaturze dymienia) oraz hartowania.

Q: Jak zahartować patelnię stalową? Co będzie, jeśli tego nie zrobię?

Hartowanie patelni ze stali nie jest obowiązkowe, ale warto je wykonać. Czynność ta zmniejszy ryzyko przypalania potraw i ułatwi smażenie.

Cały proces składa się z kilku etapów:
1. zalej gorącą wodą patelnię i zostaw na 30 min, a następnie powtórz czynność - usuniesz resztki fabrycznych warstw ochronnych. Umyj naczynie samą wodą, nie używaj płynu, a potem wytrzyj do sucha;
2. dno wysyp dość grubą warstwą soli i ustaw patelnię na palniku. Podgrzewaj przez chwilę. Dno może ściemnieć - jest to naturalny proces. Zdejmij naczynie z palnika i osusz;
3. ustaw patelnię na palniku i wlej sporą ilość oleju (musi przykryć dno). Dobrze rozgrzej tłuszcz i wrzuć pokrojone na plastry ziemniaki. Smaż je do uzyskania złotego koloru, a następnie zdejmij z patelni (olej zostaw). Czynność powtórz 4-5 razy. Uwaga: tak smażonych ziemniaków nie należy spożywać;
4. usuń olej, wystudź naczynie. Osusz ręcznikiem papierowym i niemytą patelnię pozostaw na 24 godziny - w tym czasie olej zaimpregnuje stal.

ZOBACZ WSZYSTKIE PATELNIE

Q: Jakie są zalety oraz wady patelni ceramicznych?

Podobnie jak garnki patelnie ceramiczne mają korpusy stalowe lub aluminiowe, a warstwą ceramiki są pokrywane w środku. Charakteryzują się twardością oraz odpornością na zarysowania. Najlepiej jednak używać w nich silikonowych lub plastikowych narzędzi kuchennych, aby nie podrapać dna.

Patelnie ceramiczne dobrej jakości są odpowiednie dla alergików, ponieważ nie zawierają metali w powłoce. Nie szkodzą zdrowiu - nie ma w nich BPA. Ceramika nie wchodzi w reakcje z żywnością i nie zmienia jej smaku.

Dzięki gładkiej powierzchni łatwo ją wyczyścisz, patelnie ceramiczne nie nadają się jednak do mycia w zmywarce - mogą łatwiej się uszkadzać.

Większość naczyń z ceramiczną powłoką jest odpowiednia na wszystkie rodzaje kuchenek (zawsze upewnij się, czy taka informacja widnieje na opakowaniu lud dnie naczynia).

Patelnie ceramiczne sprawdzą się do smażenia mięsa, ryb, owoców morza i warzyw. Przygotujesz na nich też jajka sadzone czy jajecznicę. Ceramiczne powłoki nieprzywieralne ułatwiają smażenie, należy jednak pamiętać o tym, aby nie ustawiać max. mocy palnika, ponieważ ten materiał szybko się nagrzewa i efektem będzie przypalenie dania.

Q: Czy patelnie żeliwne są zdrowe?

Patelnie z żeliwa są bezpieczne dla zdrowia, a dodatkowo wzbogacają potrawy o naturalne żelazo. Więcej o naczyniach żeliwnych dowiesz się z naszego artykułu.

Q: Patelnia kamienna - co to tak naprawdę znaczy?

Naczynia tego typu posiadają korpusy wykonane ze stali lub aluminium, a kamienne drobiny (granitu, marmuru lub minerałów) znajdują się w powłoce. Taka budowa sprawia, że patelnie są lżejsze i poręczniejsze, niż gdyby były produkowane tylko z kamienia.

Naczynia charakteryzują się trwałością, a powłoki są odporne na porysowanie, zadrapania czy odpryski. Warstwa z naturalnych materiałów zadowoli również osoby szukające jak najzdrowszych naczyń.

Większość patelni kamiennych jest nieprzywieralna, dzięki czemu możesz na nich smażyć wiele składników prawie bez tłuszczu. Łatwo się również czyszczą - wystarczy je opłukać wodą i obmyć gąbką z płynem do naczyń. Niektóre modele patelni kamiennych możesz myć w zmywarce.

Q: Czy nadal używa się patelni emaliowanych?

Naczynia emaliowane w obecnych czasach zostały trochę zapomniane. Warto jednak je przetestować, ponieważ być może będą to patelnie idealne dla Ciebie. Naczynia tego typu posiadają emaliowane wnętrze: żeliwny, stalowy lub aluminiowy korpus pokryty jest sproszkowanym szkłem, które po stopieniu w temperaturze ok. 800-900 st. C tworzy szklistą warstwę. Zabezpiecza ona żywność przed kontaktem z metalowym rdzeniem, może także dekorować, ponieważ szkliwo można barwić na wiele kolorów.

Patelnie emaliowane są bezpieczne dla zdrowia (dopóki w powłoce nie pojawią się odpryski) i higieniczne - nadają się do przechowywania żywności np. w lodówce. Mogą z nich korzystać osoby uczulone na nikiel.

Patelnie z emalią nie są jednak odporne na porysowanie oraz uszkodzenia - pamiętaj o używaniu drewnianych, silikonowych albo plastikowych narzędzi kuchennych. Nie mają również właściwości nieprzywieralnych, dlatego warto dolać więcej tłuszczu podczas smażenia na nich.

Patelnie emaliowane sprawdzą się do przygotowania mięs, ryb albo warzyw, a jeszcze lepiej do ich duszenia. Nie są polecane do naleśników. Patelnie emaliowane należy myć ręcznie.

Q: Czy mogę bezpiecznie używać patelni teflonowych?

Nowoczesne patelnie teflonowe są bezpieczne dla zdrowia - od 2013 roku teflon wykorzystywany do ich produkcji ma inny skład niż jego wcześniejsze wersje - nie zawiera PFOA, czyli kwasu perfluorooktanowego. Substancja ta ma szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka oraz środowisko.

Jednak korzystając z naczyń teflonowych, zwróć uwagę na to, aby prawidłowo przygotowywać posiłki i je przechowywać.

1. Nie przegrzewaj patelni - wysokie temperatury powodują rozpad powłoki teflonowej.
2. Używaj narzędzi kuchennych przyjaznych powierzchniom nieprzywieralnym (drewnianych, silikonowych lub z tworzywa sztucznego).
3. Nie przechowuj żywności w patelni teflonowej.
4. Myj naczynia ręcznie miękką gąbką.
5. Patelnię z porysowaną lub uszkodzoną powłoką wymień na nową (jeśli nie posiada uszkodzeń, ale korzystasz z niej już ponad 1-2 lata, także pomyśl o nowym modelu).

Q: Które patelnie nieprzywieralne wybrać?

Powłoki non stick są bardzo lubiane w polskich kuchniach - łatwo się na nich smaży i bezproblemowo myje. Nowoczesne patelnie nieprzywieralne są odporne na uszkodzenia, posłużą więc przez długi czas. Niektóre modele nadają się również do zmywarek.

Która z powłok non stick jest najlepsza? Tak naprawdę każda z nich ma swoje zalety, a sam wybór zależy najczęściej od upodobań konkretnej osoby. Poniżej przedstawiamy wybrane rodzaje powłok non stick na patelniach dostępnych w naszym sklepie.

• Artech Stone/Artech Stone Ultra (patelnie Moneta) - nieprzywieralne powłoki wyglądające jak kamienne. Są bezpieczne dla zdrowia: nie zawierają PFOA, BPA ani niklu. Powłoki są również bardziej odporne na porysowanie niż inne. Patelnie z Artech Stone możesz myć w zmywarce w niskich temperaturach.

• CeraDur (patelnie WMF) - powłoka ceramiczna z dodatkiem minerałów ograniczająca przywieranie pozwala gotować w temperaturze nawet 400 st. C. Świetna do smażenia na chrupko. Nie zawiera PFOA. Jest też odporna na uszkodzenia. Patelnie z tą powłoką należy myć ręcznie.

• Finegres (patelnie Moneta) - wyjątkowo gładka powłoka ceramiczna bez PFOA, PTFE (teflonu), BPA, metali ciężkich oraz niklu. Jest bezpieczna dla zdrowia i przyjazna środowisku, ponieważ do jej produkcji wykorzystano m.in. naturalne rozpuszczalniki. Naczynia z powłoką Finegres przeznaczone są do mycia ręcznego.

• PermaDur (patelnie WMF) - powłoka nieprzywieralna wyprodukowana głównie z nowoczesnego PTFE. Nie zawiera PFOA, jest więc bezpieczna dla Twojego zdrowia. Powłoka dobrze znosi temperatury do 260 st. C. Naczynia z PermaDur przeznaczone są do mycia ręcznego.

• ProfiResist (patelnie WMF) - jest powłoką łączącą nieprzywierajacą warstwę PermaDur z konstrukcją ze stali nierdzewnej. Wizualnie daje to efekt plastra miodu. ProfiResist nadaje się do smażenia w wysokich temperaturach (do 260 st. C), ale na niewielkiej ilości tłuszczu. Jest odporna na porysowanie i nie zawiera PFOA. Naczynia nią pokryte należy myć ręcznie.

• Protection-base (patelnie Moneta) - nowoczesna powłoka nieprzywieralna z dodatkiem sproszkowanych diamentów oraz mikrokryształów. Jest bardzo odporna na porysowanie i ścieranie. Nie szkodzi zdrowiu - bez PFOA, BPA, niklu oraz metali ciężkich. Naczynia nią pokryte możesz myć w zmywarce.

Q: Czy materiał i budowa uchwytów mają jakieś znaczenie?

Wydawać by się mogło, że uchwyt nie jest bardzo ważnym elementem patelni. Tymczasem może decydować o wygodzie użytkowania oraz trwałości naczynia.
Pierwszym aspektem, na który trzeba zwrócić uwagę wybierając nową patelnię jest materiał rączki. Stalowe nie będą się odkształcały ani topiły pod wpływem płomienia z palnika, można je też wkładać do piekarnika.

Drewniane raczki są bardzo stylowe i pasują do wielu kuchni. Nie nagrzewają się bardzo, ale są wrażliwe na płomienie. Nie nadają się do piekarnika.

Uchwyty z tworzywa sztucznego np. bakelitu mogą odkształcić się w kontakcie z płomieniami. Nowoczesne tworzywa prawie w ogóle się nie nagrzewają, więc nie poparzysz się przenosząc naczynie. Plastikowe uchwyty umożliwiają też mycie patelni w zmywarkach (jeśli producent na to zezwala).

Rączki mogą być również silikonowe (najczęściej ten materiał pokrywa stalową konstrukcję) - takie rozwiązanie zapobiega poparzeniom, wyślizgiwaniu się z dłoni oraz odkształceniom uchwytów. Patelnie z silikonowymi uchwytami często nadają się do piekarnika czy zmywarki.

Drugą kwestią ważną przy wyborze patelni jest zwrócenie uwagi na sposób mocowania uchwytów. Wiele naczyń posiada nitowane lub przyśrubowane rączki - ich plusem jest możliwość samodzielnego dokręcenia, jeśli się poluzują. Dookoła nitów zbierają się jednak zabrudzenia, które utrudniają dokładne czyszczenie. Przebicie korpusu naczynia może zmniejszać też właściwości termiczne patelni (wolniej się nagrzewa, szybciej stygnie).

Patelnie klasy premium mają uchwyty kute lub spawane, co sprawia, że nie luzują się i nie stwarzają niebezpieczeństwa odłączenia się w trakcie pracy. Między korpusem a rączką nie powstają przerwy, w których zbierałyby się resztki żywności, a jednorodna konstrukcja zapobiega utracie ciepła przez naczynie.

Wybierając patelnię, warto zwrócić także uwagę na kształt uchwytów i ich ilość. Ergonomicznie uformowana rączka nie będzie blokować przepływu krwi w nadgarstku gotującego, znacznie ułatwi też operowanie ciężkim naczyniem.

Decydując się na patelnię o większej średnicy, wybierz model z dwoma uchwytami (bocznymi lub krótkim przednim i standardowym długim) - łatwiej przeniesiesz wtedy sporo ważące naczynie.
Pomysłowym rozwiązaniem, które spodoba się właścicielom małych kuchni są patelnie ze składanymi rączkami - łatwiej je przechowywać niż naczynia o tradycyjnych uchwytach.

ZOBACZ WSZYSTKIE PATELNIE

Przeczytaj również drugą część artykułu.